کرمانشاه
کرمانشاه در دوره‌های مختلف دارای نام‌های گوناگونی بوده که معمولاً با تغییر از حکومتی به حکومتی دیگر صورت می‌گرفته است، در قدیمی‌ترین شکل خود اولین بار در دوران باستان و در زمان فرمانروایی کاسیها کرمانشاه را با نام الیپی می‌خوانند و در دوران هخامنشیان از کرمانشاه با نام‌های کامبادن، کارمیسین، کارمیشین، کرمینشان و غیره یاد می‌شود.
پس از اسلام، نام کرمانشاه در زبان عربی به قرماسین تغییر پیدا کرد، اما در دوره‌های بعدی از نام‌های کرمانشاهان و کرمانشاه استفاده شد.
نام کرمانشاه پس از پیروزی انقلاب ۵۷ به قهرمانشهر و چندی بعد به باختران تغییر پیدا کرد؛ ولی از آن‌جایی که این امر با اعتراضات گستردهٔ مردم کرمانشاه همراه شد، در نتیجه چندی بعد با تلاش‌های اسماعیل ططری و با تصویب قانونی نام شهر به نام قدیمی خود تغییر یافت.
نام کرمانشاه در افسانه‌ها
در افسانه‌ها بنای شهر کرمانشاه را بدست طهمورث دیوبند پادشاه افسانه‌ای پیشدادیان بیان کرده‌اند.
در مورد نام‌گذاری کرمانشاه باورهای متفاوتی وجود دارد، عده‌ای نام کرمانشاه را به بهرام چهارم منسوب می‌دانند که در سدهٔ سوم تا چهارم میلادی پادشاه شهر کرمان بوده و پس از تأسیس کرمانشاه این شهر را با نام او می‌خوانند.
همچنین در سنگ نبشته بیستون به کار-مای-سیای اشاره می شود که به باور عده‌ای همان شهر کرمانشاه، به معنای «مکان مقدس مردم ماد» است.
کرمانشاه بدین صورت ممکن است در زبان معیار باستان به سه بخش کِر – مان – شاه قابل تجزیه باشد و استنباط کلی به معنی شاه کرمان است؛ اما مفهوم کهن‌تر باید قبایل واجد خانواده و خاندان بوده است.
کر به معنی کوه، مان پسوند مکان است. کرمانج (کرمانچ) به معنای کوهنشین است و کرمانچان (کرمانچان یا کرمانشان) به معنای سرزمین کرمانج ها یا سرزمین کوهنشینان است.
کرمانشاه (کرمان+شاه) لقب بهرام چهارمک پادشاه ساسانی بوده است که هم به معنای فرمانروای کرمان و هم به معنای فرمانروای کوهستان است
منابع:
- لغت‌نامه دهخدا
- مقاله‌ی مرگ مردی که نام کرمانشاه را به آن بازگرداند
- جهان‌نامه
- قانون تغییر نام استان باختران به کرمانشاه
- فرهنگ کردی فارسی
